Podstawę prawną wniosków stanowi art. 15a ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach
i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2011 r. Nr 118, poz. 687, z późn. zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 15 maja 2015 roku o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych oraz ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Zgodnie z art. 15a ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, ekshumacja zwłok i szczątków może być dokonana na podstawie decyzji wojewody właściwego ze względu na miejsce położenia grobu, wydanej na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, jeżeli w wyniku prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu działań ustalono lub powzięto podejrzenie,
że pod istniejącym grobem znajduje się miejsce spoczynku osób, które straciły życie wskutek walki z narzuconym systemem lub represji totalitarnych w okresie od 1944 r. do 1956 r.

Przed wydaniem decyzji w sprawie, Wojewoda Mazowiecki przeprowadzi postępowanie administracyjne, uwzględniając przepisy określone ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Na obecnym etapie postępowania Wojewoda Mazowiecki weryfikuje wnioski oraz, na podstawie danych uzyskanych z rejestrów i ewidencji publicznych, ustala strony postępowania. Każda
z ustalonych przez Wojewodę Mazowieckiego stron postępowania zostanie pisemnie poinformowana o wszczęciu postępowania. Ogłoszenia w tej sprawie zostaną również zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego oraz na tablicy ogłoszeń w siedzibie Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego przy pl. Bankowym 3/5 w Warszawie.

Stronami postępowania są osoby, którym przysługuje prawo pochówku, najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:

1) małżonek(ka);

2) krewni zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, …);

3) krewni wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, …);

4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa (brat/siostra - drugi stopień pokrewieństwa, wuj/ciotka/siostrzeniec/siostrzenica/bratanek/bratanica – trzeci stopień, bracia, siostry cioteczne - czwarty stopień);

5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia (teść i teściowa).

Prawo pochówku osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje właściwym organom wojskowym w myśl przepisów wojskowych. Prawo pochówku osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa przysługuje organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym. Prawo pochówku przysługuje również osobom, które do tego dobrowolnie się zobowiążą (art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych).

Strony postępowania, w celu uzyskania dodatkowych informacji, mogą kontaktować się z Wydziałem Spraw Obywatelskich Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego pod nr telefonu 22 695 73 17.

Treść ujednolicony ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.